Ο αυτισμός και οι σχετικές διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, αντιπροσωπεύουν μια τάξη σοβαρών νευροαναπτυξιακών διαταραχών που επηρεάζουν ένα μεγάλο εύρος από κοινωνικές, προσαρμοστικές και γνωστικές λειτουργίες. Με πολύ απλά λόγια είναι μία διαταραχή της επικοινωνίας.

Τι είναι η επικοινωνία;

Η επικοινωνία είναι η διαδικασία με την οποία ένας πομπός Α (άνθρωπος ή ομάδα) μεταβιβάζει πληροφορίες, σκέψεις, ιδέες ή συναισθήματα σε ένα δέκτη Β (άνθρωπος, ομάδα) με στόχο να ενεργήσει πάνω του με τρόπο ώστε να προκαλέσει σε αυτόν την εμφάνιση ιδεών, πράξεων ή συναισθημάτων και σε τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του (Μπουραντάς, 1992).

Η επικοινωνία είναι μια διαδικασία ¨συναλλαγής μηνυμάτων¨ τουλάχιστον ΔΥΟ ανθρώπων.  Έτσι όταν επικοινωνούν, η ενέργεια του ενός ατόμου πρέπει να κατευθύνεται προς το άλλο άτομο και με την σειρά του το δεύτερο άτομο να αντιδρά ανάλογα προς το πρώτο. Το μήνυμα αυτό μπορεί να μεταφέρει ένα αίτημα, το να ζητήσει δηλαδή το ένα άτομο κάτι από ένα άλλο ή να είναι ένα σχόλιο, το να σχολιάσει δηλαδή κάτι το άτομο είτε για να τραβήξει την προσοχή του δεύτερου προσώπου είτε για να ξεκινήσει μαζί του μία επικοινωνιακή συναλλαγή.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ

Μέσα από έρευνες έχει διαπιστωθεί το γεγονός ότι τα αγόρια προσβάλλονται 4 φορές πιο συχνά έναντι των κοριτσιών, υποδηλώνοντας μια φυλοσύνδετη ευπάθεια. Έχουν οριστεί υποκατηγορίες διαταραχών του αυτιστικού φάσματος οι οποίες κατατάσσονται και αναγνωρίζονται ως:

α) αυτισμός

β) διαταραχή Asperger

γ) σύνδρομο Rett

δ) αποδιοργανωτική διαταραχή της παιδικής ηλικίας

ε) διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές μη προσδιοριζόμενες αλλιώς.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

α) Γενικά χαρακτηριστικά

 Σωματικά χαρακτηριστικά: Τα αυτιστικά παιδιά όταν γεννιούνται, δεν εμφανίζουν παθολογικά προβλήματα. Το βάρος και το ύψος τους αναπτύσσονται φυσιολογικά. Τα αισθητήρια όργανα τους δε παρουσιάζουν προβλήματα, ασχέτως αν δεν γίνεται σωστά η επεξεργασία ερεθισμάτων. Συνήθως το σώμα τους παρουσιάζει μια λειτουργική δυσκαμψία και προβλήματα στον κινητικό συντονισμό.

• Νοητικά χαρακτηριστικά: Συνήθως, τα αυτιστικά παιδιά φαίνεται να έχουν χαμηλότερη νοημοσύνη από αυτή που όντως διαθέτουν. Περίπου το 25% των παιδιών αυτών, έχουν σχεδόν κανονική νόηση. Τα περισσότερα παρουσιάζουν ελαφρά ή μέτρια καθυστέρηση, ενώ ένα μικρό ποσοστό είναι βαριά καθυστερημένα. Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι αυτισμός και νοητική καθυστέρηση είναι ταυτόσημα, απλώς μπορεί να συνυπάρχουν. Έχουν πάντοτε αδυναμία κατανόησης αφηρημένων εννοιών, έχουν περιορισμένη φαντασία, αδυναμία συγκέντρωσης και κατεύθυνση της προσοχής τους σε συγκεκριμένα ερεθίσματα του περιβάλλοντος τους. Ωστόσο έχουν καλή μνήμη.

β) Χαρακτηριστικά γνωρίσματα συμπεριφοράς

• Το αυτιστικό παιδί δείχνει πάντα απόμακρο. Φαίνεται να ζει στο δικό του κόσμο αδιαφορώντας για πρόσωπα και αντικείμενα του περιβάλλοντος του, ακόμα και για τη μητέρα του.
• Δείχνει έντονη την ανάγκη να διατηρεί το περιβάλλον του αμετάβλητο. Η προσκόλληση του αυτιστικού παιδιού στο μόνιμο, στο αμετάβλητο, είναι μια παθολογική κατάσταση που ξεπερνά κάθε όριο εμποδίζοντας το να κοινωνικοποιηθεί.
• Γλωσσική επικοινωνία: Η ομιλία του αυτιστικού παιδιού εμφανίζει μεγάλη δυσκολία και ιδιορρυθμία η οποία έχει σχέση με την ικανότητα για επικοινωνία.. Ο λόγος του είναι μονότονος και άρρυθμος. Χαρακτηριστική είναι επίσης η ηχολαλία καθώς και η επανάληψη του λόγου των άλλων. Δεν χρησιμοποιεί το λόγο του δηλαδή- όταν υπάρχει- για επικοινωνιακούς σκοπούς.
• Δεν εκφράζεται ούτε με ήχους (λόγος) ούτε με κινήσεις
• Το αυτιστικό παιδί, αποφεύγει το βλέμμα των άλλων, καθώς και άλλα οπτικά ή ακουστά ερεθίσματα.
• Συναισθήματα: Το αυτιστικό παιδί δείχνει ψυχρό και ανέκφραστο στις εκδηλώσεις αγάπης των άλλων. Δε δείχνει συμπάθεια ή χαρά για τη λύπη ή τη χαρά των συνανθρώπων του.
• Δέσιμο με ορισμένα αντικείμενα: Για το αυτιστικό παιδί έχουν μεγάλη σημασία ορισμένα αντικείμενα, ένα κάθε φορά, με τα οποία είναι δεμένο. Σε περίπτωση που κάποιος προσπαθήσει να του το αποσπάσει, θα συναντήσει μεγάλη αντίσταση.
• Παιχνίδι: Το αυτιστικό παιδί ή δεν παίζει, ή παίζει μόνο του.
• Στερεότυπες κινήσεις: Οι στερεότυπα επαναλαμβανόμενες κινήσεις ποικίλουν από παιδί σε παιδί. Δηλαδή υπάρχουν οι αμφιταλαντεύσεις, κινήσεις κεφαλιού, κινήσεις χεριών, βάδισμα, μορφασμοί.
• Αυτοεπιθετικότητα: Εκτός από τα χτυπήματα στο κεφάλι, το αυτιστικό παιδί σε στιγμές κρίσης, μπορεί να κάνει με τα νύχια του πληγές στο σώμα του, να χτυπάει με τα χέρια το πρόσωπο του ή να τραβάει τα μαλλιά του.
• Οργάνωση χώρου: Το αυτιστικό παιδί έχει ένα δικό του τρόπο να κατέχει και να διεκδικεί το χώρο, χωρίς να ενδιαφέρεται να το οργανώσει.
• Δεν επιδιώκει την σωματική επαφή με τους άλλους από την αρχή ακόμα της βρεφικής ηλικίας.
• Να υπάρχει έλλειψη αντιδράσεων σε άλλα πρόσωπα του περιβάλλοντος